Description
This is a lay summary of the article published under the DOI: 10.1101/2020.11.28.20240267
Hausa translation of
Cutar corona 19 (COVID-19) ta bazu cikin sauri a duniya tare da yawan cututtuka da mace-mace.
Rahotanni sun nuna cewa haxewar wasu cututtuka da COVID-19 na qara hatsari da qamarin cutar.
A wannnan binciken muna nufin kimanta tasirin cututtuka a cikin marasa lafiya na COVID-19 akan sakamakon da kuma tantance masu hasashen tsawan zaman asibiti, buƙatun shigar ICU ko mutuwa.
Binciken ya haxa da marasa lafiya xari huɗu da talatin da tara manya marasa lafiya waɗanda aka shigar a (Yuni da Yuli 2020) a Asibitocin koyarwa na Jami'o’in Aswan da Assiut.
An tabbatar ko ana tuhumar dukkan mahalartan suna da COVID-19 bisa ga jagorar Ma'aikatar Lafiya ta Masar.
An gano SARS-CoV-2 RNA ta hanyar (TaqMan™ 2019-nCoV Control Kit v1 (Cat. No. A47532) wanda QIAGEN, Jamus ke bayarwa akan Tsarin Tsarin Halittu na 7500 Fast RT PCR, Amurka.
Marasa lafiya da suke da cututtuka sun wakilci 61.7% na dukan marasa lafiyan.
Alamun tsarin mulki musamman myalgia da alamun LRT irin su dyspnea sun kasance mafi girma a cikin marasa lafiya da ke fama da cututtuka (P < 0.05).
Marasa lafiya da ke fama da cututtuka suna da muni sosai sigogin dakin gwaje-gwaje.
Shigar ICU ya kasance mafi girma a cikin marasa lafiya tare da cututtuka (35.8%).
Daga cikin cututtuka daban-daban 45.4% na cututtukan CVD an shigar da su a cikin ICU sannan na DM (40.8%).
Har ila yau, marasa lafiya da ke fama da cututtuka masu yawa suna buƙatar iska inji fiye da waɗanda ba tare da haɗuwa ba (31 vs.10.7%, P <0.001).
An sami ƙananan mitar murmurewa a cikin marasa lafiya na COVID-19 tare da cututtuka (59% vs. 81%, P<0.001) kuma adadin mutuwa ya yi girma sosai a cikin lokuta masu kamuwa da cuta (P< 0.001).
Yawan rayuwa a cikin marasa lafiya da suke da CVD da cututtuka na qwaqwalwa ba su kai waɗanda ba su da cutatuakn ba (P <0.002 da 0.001 bi da bi).
Haxakar cututtukan zuciya da jijiyoyin jini ciki har da hauhawar jini ko cututtukan qwaqwalwa tare da cututtukan COVID-19 na ɗauke da haɗarin mace-mace mafi yawa.
Koyaya, wasu cututtuka irin su ciwon sukari, cututtukan huhu ko na qoda na iya ba da gudummawa ga haɓakar COVID-19.
Wannan binciken ya ba da rahoton cewa marasa lafiya na COVID-19 da ke da wasu cututtuka kamar hauhawar jini, ciwon sukari, huhu, koda da cututtukan zuciya sun fi fuskantar haɗarin rashin lafiya mai tsanani, kuma waɗannan marasa lafiya suna buƙatar kulawa ta musamman a asibitoci.
Gabaɗaya dai yana da wuya da tsada a yi wa marasa lafiya magani ko kula da su in suna da cututtuka fiye da ɗaya.
Waxannan qarin cututtuka ko yanayi kuma ana kiran su da haxakar cututtuka.
Likitoci sun ba da rahoton cewa ko da cutar COVID-19 ta yi muni a cikin marasa lafiya da ke fama da wasu cutukan da ke qara mata qaimi.
Annobar cutar COVID-19, wacce ta fara a cikin 2020, ta kashe mutane da yawa a duk duniya kuma asibitoci sun gaza gadaje ICU ga marasa lafiya masu mahimmanci.
A saboda wannan dalili, likitoci suna neman hanyoyin da za a hanzarta gano marasa lafiya waɗanda ke buƙatar shigar da su a cikin ICU.
A cikin wannan binciken, masu bincike sun tantance yadda haxakar cutuka ya shafi masu cutar COVID-19.
Sun kuma duba abubuwan da za su iya haifar da marasa lafiya su zauna a asibiti na dogon lokaci, shigar da su ICU, ko kuma su mutu daga COVID-19.
Masu binciken sun lura da COVID-19 manya masu inganci da aka shigar a cikin manyan asibitoci 2 a Masar, kuma sun bincika bayanan lafiyar su don bayanan alƙaluma, sakamakon gwaje-gwajen dakin gwaje-gwaje da sakamakon X-ray na kirji.
Sun kuma rubuta ko mara lafiyar ya murmure gaba ɗaya, an shigar da shi a cikin ICU, ko ya mutu.
Masu binciken sun kwatanta sakamakon ga marasa lafiya tare da cututtuka da wadanda ba tare da su ba.
Binciken ya gano cewa fiye da rabin marasa lafiya suna da cututtuka, tare da cututtukan zuciya da ciwon sukari sun fi yawa.
Marasa lafiya da ke fama da cututtuka sun sami mummunan sakamakon dakin gwaje-gwaje, kuma ba su da yuwuwar murmurewa daga COVID-19.
Bugu da ƙari, marasa lafiya masu cututtuka, musamman cututtukan zuciya ko ciwon sukari, sun fi dacewa a shigar da su a cikin ICU kuma suna buƙatar taimako tare da numfashi.
Sakamakon ya kuma nuna cewa tsofaffi suna iya mutuwa daga COVID-19.
A cikin dukkan cututtukan da aka yi nazari a nan, masu bincike sun gano cewa cututtukan zuciya, hauhawar jini da ciwon sukari sune mafi haɗari, kuma suna danganta hakan da tsufa.
Masu binciken ba su ga wata alaƙa tsakanin ciwon sukari da mutuwar masu cutar COVID-19 ba.
Nazarin da suka gabata sun ba da rahoton yuwuwar tasirin cututtukan da ke cikin ƙasa, kuma wannan binciken ya tabbatar da cewa haƙiƙa ƙwayoyin cuta da yawa suna haɓaka haɗarin cutar COVID-19 kuma suna ba da gudummawa ga sakamako mafi muni.
Masu binciken sun ce sakamakon wannan binciken na iya iyakancewa saboda kaɗan ne kawai daga cikin majiyyatan su ke da cututtukan hanta, koda, metabolism, neurological, endocrine, da cututtukan autoimmune.
Sun ce sun lura da wasu rashin daidaituwa a cikin bayanan asibiti, ka'idojin magani da manufofin shigar da su yayin binciken, wanda zai iya shafar sakamakon su.
Masu binciken sun kuma ambaci cewa binciken ya ƙare kafin wasu daga cikin sakamakon marasa lafiya ya bayyana.
Masu bincike sun ba da shawarar nazari na gaba tare da adadi mai girma na marasa lafiya, nau'ikan cututtuka daban-daban, da tsawon lokacin karatu.
Zulu translation of DOI: DOI: 10.1101/2020.11.28.20240267
Yoruba translation of DOI: 10.1101/2020.11.28.20240267
Northern Sotho translation of DOI: 10.1101/2020.11.28.20240267