Description
This is a lay summary for the article published under the DOI: 10.1186/s12891-020-03341-y
Northern Sotho(Sepedi) translation of DOI: 10.1186/s12891-020-03341-y
Baoki ka Afrika ka ntle le tikatiko ke bašomi ba tša tlhokomelo ya maphelo ba bohlokwa kudu bao ba hwetšagalago ka mafelong a mantši a tlhokomelop ya maphelo, bao ba dirago mehutahuta ya mešomo.
Mešomo yeo go tšewa gore ke yona e dirago gore ba imelwe ke mošomo.
Booki bo bonwa bjalo ka phrofešene ye kotsi kudu yeo e bakago sehlabi sa fasana ka mokokotlong.
Bophrofešene bja booki bo tšewa gore ke bjo bongwe bja diphrofešene tša maemo a godimo tše lesome mo lefaseng tše di nago le kotsi ya godimo ya go baka sehlabi sa fasana ka mokokotlong.
Le ge go le bjale, tekodišišo ye e ikemišeditše go tseba ge eba sehlabi sa fasana ka mokokotlong ke bothata bjo bogolo go baoki ka mafelong a tlhokomelo ya maphelo ka Afrika.
Go nyaka dingwalwa ka kakaretšo go tšwa bobolokelong bja tshedimošo bjo bo fapafapanego go se gwa lebelelwa mollwane wa matšatšikgwedi go dirilwe go thoma ka Setemere go fihla ka 2018 go šomišwa tlhahli ya PRISMA.
Boleng bja dinyakišišo tšeo di akareditšwego bo sekasekilwe ka go šomiša lenaneo la kelo la dintlha tše 12.
Tshekatsheko ya sehlopha sa ka fasana le ya tšhitelo di dirilwe.
Go šomišitšwe teko ya Q and the I2 ya Cochran’s go sekaseka pharologano.
Go ba gona ga go tšea lehlakore ga kgatišo go sekasekilwe ka go šomiša teko ya Egger le tlhahlobo ya go bona ya tekanelo ka dipholotong tša fanele.
Ka mo tekodišišong ye, dinyakišišo tše 19 go tšwa dileteng tše di fapafapanego tša ka Afrika tše di nago le palomoka ya bogolo bja sampole bja baoki ba 6110 di ile tša akaretšwa.
Dinyakišišo ka moka di ile tša dirwa magareng ga 2000 le 2018.
Magareng ga tšona, go ba gona ga fasefase le ga godimodimo go hweditšwe gore ke 44.1 le 82.7%.
Kakanyo ya kelo ya go ba gona ga sehlabi sa fasana ka mokokotlong gareng ga baoki ka go šomiša mokgwa wa diabe tša sewelo go hweditšwe gore ke 64.07% (95% CI: 58.68–69.46; P-value < 0.0001).
Go pharologana ga dinyakišišo tveo di lekodišišitšwego e bile I2 = 94.2% le Chi-squared ya pharologano = 310.06 (d.f = 18), P-value < 0.0001.
Tshekatsheko ya sehlopha sa ka fasana e laeditše go ba gona ga godimodimo ga LBP gareng ga baoki go tšwa ka seleteng sa Bodikela bja Afrika fao go tletšego dikelo tša 68.46% (95% CI: 54.94–81.97; P-value < 0.0001) gomme gwa latela selete sa Leboa la Afrika fao go e tletšego ka 67.95% (95% CI: 55.96–79.94; P-value < 0.0001).
Le ge e le gore kakaretšo ya go tlala ga dinyakišišo tša bjale e fasana ge e bapetšwa le dinyakišišo tša ka dinageng tša Bodikela le tša ka Asia, go laeditše gore go tlala ga sehlabi sa fasana ka mokokotlong gareng ga baoki go kudu.
Palo ye e fetago 60% ya baoki ba ka Afrika ba na le sehlabi sa fasana ka mokokotlong
Baoki ke bašomi ba bohlokwa kudu bao ba šomago le setšhaba ka Afrika fao methopo ya tlhokomelo ya maphelo e ka hlaelelago.
Dinyakišišo tše di lekodišišitše dinyakišišo tša mengwaga ye 19 tšeo di laeditšego gore baoki ba go feta 60% ka Afrika ba itemogela sehlabi sa fasana ka mokokotlong (LBP).
Baoki ba hlokega kudu ka Afrika, gomme bontši bja mošomo bo lapiša mebele ya bona kudu.
Lefaseng ka bophara, booki ke ye nngwe ya diphrofešene tša maemo a godimo tše 10 mo lefaseng ge re etla go kotsi ya go ka ba le LBP.
Gabotse, LBP go baoki e begwa gore e godimo ka 63% ka Australia, 56% ka China, le godimo ka 82.7% ka dinageng tše dingwe tša Afrika.
Banyakišiši ba lekotše dinyakišišo tša mengwaga ye 19 go bona ka fao.
Ba nyakile ka dingwalweng tša mahlale ka bobolokelong bja tshedimošo bjo bo fapanego go hwetša dinyakišišo tša botelele bjo bo fapanego tšeo di gatišitšwego magareng ga ngwaga wa 2000 le wa 2018.
Banyakišiši ba dirile tekodišišo ye go thoma ka Setemere go fihla ka Nofemere 2018.
Dinyakišišo di šomišitše dinyakišišo tše 19 tšeo di bilego le go kgatha tema ga baoki ba 6110 go tšwa ka dileteng tše di fapafaoanego go ralala le Afrika.
64.07% ya baoki ka Afrika e itemogela sehlabi sa fasana ka mokokotlong.
Dinyakišišo di utollotše gore Bodikela bja Afrika bo bile le palo ya godimodimo ya baoki bao ba nago le LBP ka 68.46%, gwa latela ba ka Leboa la Afrika ka 67.95%.
Banyakišiši ba re, go ya ka fao ba tsebago ka gona, dinyakišišo tše ke tekodišišo ya mathomo le tshekatsheko ya dinyakišišo tše ntši ka nepo ya go nyakišiša gore LBP e tletše bjang gareng ga baoki ka Afrika.
Ka maswabi, dilete tše dingwe ka Afrika ga se tša ba le tshedimošo, gomme se se ka phamoša tše dingwe tša dipoelo tšeo di begilwego ka moka dinyakišišong.
Gomme le ge e le gore dipalo tšeo di begilwego ka mo di fase ge di bapetšwa le dinyakišišo tša ka Bodikela le tša ka Asia, di sa le godimo kudu.
Banyakišiši ba šišintše gore dipetlele le mebušo ka Afrika e tsebagatše maemo a makaone a go šoma, mekgwa ya go fokotša kgatelelo ya monagano, le go hlahla baoki e lego tšeo di ka fokotšago kudu kotsi ya gore ba itemogele LBP.
Luganda translation of DOI: 10.1186/s12891-020-03341-y
Amharic translation of DOI: 10.1186/s12891-020-03341-y
Hausa translation of DOI: 10.1186/s12891-020-03341-y
Yoruba translation of DOI: 10.1186/s12891-020-03341-y