COVID-19 le phetetšano ya HIV: 

mmepe wa bohlatse bja makgonthe bjo bo beakantšwego bja dinyakišišo tša bjale

Lefase gabjale le lebane le mauba a mabedi a šoro kudu ao a tšwelago pele.

Tše ke mauba a maswaotwetši a maswa a go amana le mohemo o šoro wa go se alafege wa coronavirus 2/bolwetši bja coronavirus bja 2019 (SARS-CoV-2/COVID-19) le baerase ya peleng ya go fokodiša mašole a mmele go šoma/leswaotwetši la go palediša mašole a mmele go šoma (HIV/AIDS).

Dingwalo mabapi le magahlano a masetlapelo a a lefase di oketšega ka lebelo.

Go tšwile lesolo leo le beakantšwego la go nyakana le dingwalo tše di amanago le COVID-19 le phetetšano ya HIV.

Morago ga dikgwedi tše hlano, go tloga mola leuba la COVID-19 le thomago, go bile le dinyakišišo tše e ka bago tše masometharohlano tše di begilwego go tšwa dinageng tše lesometharo.

Tšona di be di fapana go tloga ka dipego tša malwetši le ditatelano tša dinyakišišo tša sehlopha.

Go lebeletšwe dinyakišišo tše di ka katološetšwa go bakgathatema ka kakaretšo, batho bao ba fetetšanego bao ba nago le kelo ye e fokotšegilego ya morwalo wa HIV ga se ba ba le bolwetši bja COVID-19 bjo bo sa lekanyetšwego le lehu.

Ka balwetši bao e ka bago ba bane, bao ba phekotšwego moragorago gwa hwetšwa ba na le HIV bao ba phologile go COVID-19.

Bohlatse bja bjale bo šišinya gore balwetši bao ba fetetšanago ba swanetše go swarwa go swana le setšhaba ka moka.

Tshedimošo ye e lego gona ya bohlatse bja makgonthe bjo bo beakantšwego bja go ba gona ga SARS-CoV-2 ya motheo le dinyakišišo tša phetetšano tša HIV e fana ka motheo go banyakišiši, bahlami ba dipholisi, dingaka le ba bangwe go utolla tshedimošo ka potlako le go ba le kwešišo ya maleba.

Ga go na bohlatse bja gore batho bao ba nago le HIV bao ba nwago dihlare ba ka ba le maswao a kotsi goba go hlokofala ka COVID-19 go feta setšhaba ka kakaretšo

Dinyakišišo tše ntši tše di dirilwego lefaseng di laetša gore batho bao ba nago le HIV/AIDS bao ba nwago dihlare ga ba itemogele maswao goba ditlamorago tše di mpefetšego tša COVID-19.

Banyakišiši bao ba lekodišitšego dinyakišišo tša saense tše di hwetšagalago gabjale mabapi le hlogonyakišišo ye ba bolela gore bohlatse bo laetša gore balwetši ba HIV ba ka hwetša kalafo ya COVID-19 go swana le molwetši yo mongwe le yo mongwe.

Ka lebaka la gore batho bao ba nago le HIV ba na le mašole a mmele ao a fokolago, banyakišiši ba be ba tshwenyegile gore ba ka hlaselwa ke malwetši a šoro kudu le lehu nakong ya leuba la COVID-19.

Ka go lebelela dinyakišišo tšeo di dirilwego ke batho mabapi le ka moo balwetši ba HIV/AIDS ba ikarabelago go phetetšo ya COVID-19 le dikalafo, banyakišiši ba be ba na le tshepho ya go fihlelela sephetho go thuša banyakišiši ba bangwe, mebušo le dingaka go tšea sephetho mabapi le ka moo ba ka alafago balwetši ba HIV/AIDS bao ba fetetšwego le ke COVID-19.

Ba lekodišišitše dingwalwa tša dinyakišišo tše di nago le mantšu a bohlokwa a bjalo ka “HIV”, “AIDS”, “Coronavirus” le “COVID-19”, tše di phatlaladitšwego magareng ga Janaware le June, 2020.

Banyakišiši ba be ba nyakana le dipego tše di bolelago ka batho bao ba nago le phetetšo ya HIV, goba batho bao ba nago le AIDS, bao ba bego ba šomiša dihlare tša anthiretherobaerale gomme diteko tša bona di laeditše gore ba na le bolwetši bja COVID-19.

Go tšwa go masolo a bona a go nyaka tshedimošo, banyakišiši ba hweditše dingwalwa tše 35 go tšwa dinageng tše 13, tše di bilego le bolwetši bja mathomo bja COVID-19 le go fetelwa gape ke HIV tše di begilwego go la China.

Ba hweditše gore HIV/AIDS ga e laetše e gakatša bolwetši bja COVID-19, le gore bontši bja balwetši bao ba sa tšwago go phekolwa ka HIV ba kgonne go fola bolwetšing bja COVID-19.

Banyakišiši ba utollotše gape gore balwetši ba bile le maswao ao a tlwaelegilego a COVID-19 a bjalo ka go gohlola, phišo ya mmele, go felelwa ke moya wa go hema, go lapa kudu, go se kwe monkgo le tatso, le letšhollo.

Ke molwetši o tee fela yo a bilego le bolwetši bja go wa.

Ka kakaretšo, balwetši ba HIV/AIDS ba laetša ba ikarabela go COVID-19 go swana le molwetši yo mongwe le yo mongwe.

Le ge go le bjalo, kotsi ya COVID-19 e oketšegile fela ge balwetši ba bile le malwetši a mangwe a bjalo ka haephathenšene, twetšiswikiri, mmele o montši le bolwetši bja dipshio.

Banyakišiši ba bega le gore sehlare sa HIV/AIDS, e lego darunavir, ga se thibele phetetšo ya Coronavirus.

Diphatišišo tša bona di utollotše le gore balwetši ba ba phelago ka malwetši a mantši bao ba dirilwego dipšalollo tša pshio goba sebete le bona ba fodile bolwetšing bja COVID-19.

Banyakišiši ba lemoša gore dikutollo tša bona di ka ba di tšea lehlakore ka gore ba hweditše fela dinyakišišo tše di ngwadilwego ka Seisimane.

Ba šišinya gore go dirwe dinyakišišo tše dingwe mabapi le ka moo COVID-19 e amanago le malwetši a mangwe a go swana le bolwetši bja mafahla, le nyumonia, le ka moo go phela ka malwetši a mantši go ka amago go phelega gabotse monaganong ga balwetši.

Tekodišišo ye e hlophilwe ke banyakišiši go tšwa Afrika Borwa, moo HIV/AIDS e phelago e le morwalo o boima go maphelo.