Skip to main content
SearchLoginLogin or Signup

Ga go na dikgetho tše di lekanego tša dijo tša phepo go baithuti ba basadi ka Yunibesithing ya Kenyatta

Northern Sotho translation of DOI: 10.21203/rs.2.13949/v1

Published onMay 18, 2023
Ga go na dikgetho tše di lekanego tša dijo tša phepo go baithuti ba basadi ka Yunibesithing ya Kenyatta
·

Tshekatsheko Ya Go Putlaganya Mafapha Ka Ga Ditlwaedi tša Dijo le Maemo a Phepo A Baithuti Ba Basadi Ba Dithuto tša Kgrata ya Mathomo Ka Yunibesithing ya Kenyatta, Kenya

Maikemišetšo:

Dinyakišišo tše di ikemišeditše go hloma ditlwedi tša go ja dijo, tša go fihlelela maemo a phepo go lebeletšwe dipalopalo tša boima bja mmele le kamano magareng ga pharologano ya tša phepo le maemo a phepo a baithuti ba basadi ba kgrata ya mathomo ka Yunibesithing ya Kenyatta, Kenya.

Mekgwa:

Dinyakišišo di amogetše tlhamo ya tshekatsheko ya mafapha a mantši yeo e akaretšago sampole ya baithuti ba basadi ba kgrata ya mathomo ba 422 bao ba kgethilwego ka sewelo go tšwa ka Yunibesithing ya Kenyatta.

Pharologano ya Fasefase ka ga Dijo – Dipotšišonyakišišo tša Bokgafetšakgafetša ka ga Dijo le Basadi di ile tša šomišwa go fihlelela ditlwaedi tša go ja dijo tša baithuti ba basadi.

Boima le botelele di ile tša elwa go sekaseka maemo a dijo a baithuti ba basadi.

Tshedimošo ye e hweditšwego e sekasekilwe ka go šomiša Lenaneo la Dipalopalo la Dithutamahlale tša Leago (SPSS) bešene ya 22.

Dipoelo:

Dipoelo di laeditše gore 64.0% ya bakgathatema e šomišitše ≥ 5 ya dihlopha tša dijo mola 36% yona e šomišitše <5 ya dihlopha tša dijo mo go lebakanako la diiri tše 24.

Mabapi le maemo a phepo, 68.4% ya bakgathatema e bile le Dipalopalo tša Boima bja Mmele tše di tlwaelegilego mola 23.9% e be e nonne kudu, 5.55% ba be ba le ba basesane gomme 2.3% e be e tletšwe ke mmele.

Pharologano ya Fasefase ka ga Dijo – Basadi ba be ba amantšhwa kudu le maemo a phepo a (p=0.044).

Ditšhišinyo:

Dipoelo di laeditše gore go na le ditlwaedi tša ja tša go se loke le maemo a fasana a phepo gareng ga palo ye kgolo ya baithuti ba basadi.

Batho bao ba dirago melao ba swanetše go tsenya tirišong ditsenogare tšeo di tlago thuša go kaonafatša ditlwaedi ka ga dijo mabapi le basadi bao ba lego mengwageng ya go belega bana kudukudu baithuti ba yunibesithi.


Ga go na dikgetho tše di lekanego tša dijo tša phepo go baithuti ba basadi ka Yunibesithing ya Kenyatta

Ga go na dikgetho tše di lekanego tša dijo tša phepo go baithuti ba basadi ka Yunibesithing ya Kenyatta

Banyakišiši ba bolela gore dikgetho tše di sa kgahlišego ka ga dijo le tlhokego ya mehutahuta ya dijo ke seo se bakago maphelo ao a fokolago le maemo a godimo a go nona fao go bonwago go baithuti ba basadi ba kgrata ya mathomo ka Yunibesithing ya Kenyatta ka Kenya.

Diphetogo ka ga mekgwa ya bophelo le ditlwaedi ka Kenya go bakile seemo sa go nona ka kakaretšo, kudukudu ga baithuti, dikgetho tša mohuta woo tša dijo di ka ama maphelo a bona bophelong bja bona ka moka.

Dinyakišišo tšeo di dirilwego gareng ga baithuti ba kgrata ya mathomo ka Nairobi di laeditše gore 22.9% ya baithuti ba nonne ebile ba tletšwe ke mebele kudu, mola 5.5% ya bona yona e na le mebele ye mesesane.

Dinyakišišo tše di lekodišišitše kudu go dijo le maphelo a baithuti ba basadi ka Yunibesithing ya Kenyatta.

Banyakišiši ba be ba nyaka go tseba dijo tšeo go nago le kgonagalo ye kgolo ya gore di ka baka go nona kudu le maphelo ao a fokolago.

Banyakišiši ba dirile dinyakišišo tša go putlaganya mafapha go baithuti ba basadi ba 422 ba kgrata ya mathomo bao ba kgethilwego ka sewelo ka Yunibesithing ya Kenyatta.

Ba ile ba botšiša baithuti ba dipotšišo ka ga go farogana ga dijo tšeo ba di jago, gammogo le gore ba ja ga kae.

Dinyakišišo di utollotše gore 64.0% ya baithuti ba basadi ba ja dihlopha tše 5 tša dijo, mola e le gore ba 36% ba be ba eja ka fase ga dihlopha tše 5 tša dijo mo go lebakanako la diiri tše 24.

Dihlopha tša dijo tšeo di bego di jewa kudu ke bakgathatema ebile diserele ka 92%, le merogo ka 78.4%.

Dimake le dipeu ebile tšeo di bego di sa jewe kudu ka 18.4%.

Dinyakišišo di utollotše gore 68.4% ya bakgathatema ba bile le Dipalopalo tša Boima bja Mmele tše di tlwaelegilego, mola 23.9% e be e nonne kudu, 5.55% e be e na le mebele ye mesesane gomme 2.3% yona e be e tletšwe ke mebele.

Banyakišiši ba utollotše gore bontši bja baithuti ka (68.4%) ba be ba phetše gabotse.

Banyakišiši ga ba hlaloše gore ke ka lebaka la eng ba lebeletše kudu baithuti ba basadi fela.

Ba boletše se sengwe le se sengwe ka ga maemo a ekonomi ya setšhaba goba gore basadi ba ka ba le mathata a go palelwa ke go fihlelela maemo ao goba dijo tša phepo tša go tura bjalobjalo.

Banyakišiši ba šišinya gore batho bao ba beago melao ba swanetše go tsenya tirišong mananeo a maphelo ka ga dijo ka nepo ya go kaonafatša dijo tša basadi bao ba lego mengwageng ya go belega bana, kudukudu baithuti ba yunibesithi.

Dinyakišišo di šišinya gore mafelo a bojelo a ka yunibesithi a swanetše go fana ka dikgetho tša dijo tša phepo, tše di fapafapanego le tše kaone.

Se se tla netefatša gore baithuti ba hlohleletšwa gore ba se bote go ja dijo tša go apeelwa ruri tša go hloka phepo.

Comments
0
comment
No comments here
Why not start the discussion?