Khuetšo ya GST- le go tlwaela go retelela dihlare go go theilwego godimo ga P450 go pyrethroids go dinwamadi go monang wo o phatlalatšago malaria kudu ka Afrika, e lego Anopheles funestus

Ditšini tša go retelela dibolayadikhunkhwane gantši di amana le diabe tša pholeitrophiki go mehuta ya histori ya kgale ya menang ya go fapafapana.

Le ge go le bjalo, go hwetšagala tshedimošo ye nnyane kudu ka ga kamego ya go retelela sebolayadikhunkhwane go tshepedišo ya go iphepa ka madi go menang.

Mo, ka tšhomišo ya maswao a mabedi a methapoliki ao a sa tšwago go lemogwa a go thewa godimo ga DNA go monang wo o phatlalatšago malaria kudu, e lego An. funestus, re dirile diphatišišo mabapi le ka moo ditšini tša methapoliki tša go retelela dihlare di ka amago go iphepa ka madi.

Morago ga go dumelela bobedi mehuta tša field F1 le lab F8 Anopheles funestus gore di iphepe ka letsogo la motho tekano ye metsotso ye 30, re lekotše kamano magareng ga mellwane ye bohlokwa ya tshepedišo ya go nwa madi go akaretša, nako ya go phuruphutša, nako ya go iphepa, dikatlego tša go iphepa ka madi, bogolo bja madi a nwelwego, le maswao a glutathione S-transferase (L119F-GSTe2) le saethokheroumu ya P450 (CYP6P9a_R)—ye e hlohleletšwago ke go itlwaetša go retelela dihlare.

Ga go le e tee ya mellwane ya tshepedišo ya go iphepa ka madi ye e bego e amantšhwa le ditlhamegotšini tša L119F-GSTe2.

Go thulana le se, go CYP6P9a_R, menang ya homosaekase ya go retelela sehlare e be e kgona go iphepa ka madi ka tsela ye e makatšago go feta menang ya homosaekase ye e lego kotsing (OR = 3.3; CI 95%: 1.4–7.7; P = 0.01).

Go feta fao, kelo ya madi ao a nwelwego ke menang ya CYP6P9a-SS e bile ya fase ga menang ya CYP6P9a-RS (P<0.004) le ya CYP6P9a-RR (P<0.006).

Se se šišinya gore tšini ya CYP6P9a e amana le katlego ya go iphepa le bogolo bja madi ao a nwewago ke An. funestus.

Le ge go le bjalo, ga se gwa hwetšwa kamano go tlhagišo ya CYP6P9a le ya tlwaetšo ya ditšini go diprotheine tša mareng tše di amegago go tshepedišo ya go iphepa ka madi.

Dinyakišišo tše di šišinya gore go itlwaetša go retelela dihlare go go theilwego godimo ga P450 go ka ba le khuetšo go tshepedišo ya go iphepa ka madi ga monang wa Anopheles funestus go akaretša le bokgoni bja ona go phatlalatša menang ye e phatlalatšago malaria ka go nwa madi.

Menang e ka ba e oketša bokgoni bja go phatlalatša dinwamadi tša malaria go batho

Menang ye mengwe ye e phatlalatšago malaria e atlegile go retelela dikhemikhale tše kotsi tše di diretšwego go e bolaya (dibolayadikhunkhwane).

Banyakišiši ba bolela gore diphetogo tša ditlhamegotšini tše di hlohleletšago “go retelela dibolayadikhunkhwane” go menang ya Anopheles funestus, le tšona di bonala di e thuša go iphepa ka bokaone ka madi a batho.

Se se ka feleletša se oketša bokgoni bja yona go phatlalatša malaria.

Menang ye mengwe ye e phatlalatšago malaria e kgona go retelela ditlamorago tše šoro tša dibolayadikhunkhwane ka go itlwaetša, goba go amogela, dikhemikhale tše ka mebeleng ya yona.

Mohuta wo wa go retelela dibolayadikhunkhwane o kgontšhwa ke mehuta ya ditlhamegotšini, eupša ga go tsebje kudu ka ga mehola ye mengwe yeo menang e ka bago le yona ka lebaka la mehuta ya yona ye e swanago ya ditlhamegotšini.

Ka dinyakišišong tše, banyakišiši ba be ba nyaka utolla ge e ba ditšini tše di kgontšhago go itlwaetša go retelela dibolayadikhunkhwane di ka kaonafatša mekgwa ya tšona ya go iphepa.

Ba be ba nyaka go tseba, mohlala, ge e ba menang ye ya go retelela sehlare e be e kgona go iphepa ka lebelo le go nwa madi a mantši nakong yeo e swerwego ke tlala.

Banyakišiši ba lekodišišitše ka moo mehuta tše pedi tša go fapafapana tša menang ya Anopheles funestus di iphepilego ka gona ka letsogo la motho metsotso ye 30.

Ba etše dintlha tša tshepedišo ya go iphepa ka madi, tše bjalo ka ke nako e kaakang menang e iphepa ka madi ao a di a gogilego.

Ba sekasekile le ditlhamegotšini tša menang go bona ge e ba mekgwa ya go iphepa ya go fapafapana a ka amantšhwa le diphetogo tša ditšini tša moswananoši tše pedi tšeo di lokollago go retelela sebolayadikhunkhwane.

Dipoelo tša bona di laeditše gore ye nngwe ya ditšini tša go retelela e ama mekgwa ya go iphepa.

Menang ye e nago le mohuta wo wa phetogo ya ditšini e be e na le mmele ya go nyatšega, gomme e be e kgona go iphepa ka madi a mantši go feta yeo e bego e se na wona.

Le ge go le bjalo, phetogo ya ditšini e be e sa laetše go fetoša nako ya go iphepa, le gona ga se ya hlola dikelo tša godimo goba tša fase tša diprotheine tše dingwe tšeo menang e di šomišago go iphepa ka madi.

Dinyakišišo tše di fana ka bohlatse bja gore diphetogo tša ditšini tšeo di hlolago go retelela dibolayadikhunkhwane di ka hlola le dimelo tše dingwe tše di ka amogelegago.

Mo morerong wo, banyakišiši ba netefaditše gore tšini yona yeo e bonala a na le khuetšo go mokgwa wa go iphepa ya menang.

Se se bohlokwa ka gore menang e phatlalatša dinwamadi tša malaria bathong nakong ya go iphepa.

Banyakišiši ba bolela gore dinyakišišo tša ka moso di swanetše go lebelela go tsenelela ka moo ditšini tše di amago mekgwa ya go iphepa, le ka moo e ka amago tsela yeo menang e mate le go phatlalatša malaria.

Ba lemoša le gore tše dingwe tša diteko tše di dirwago ka dinyakišišong tša bona ga se tša atlega ebile di ka ba le amile dipoelo tša tšona.

Go bohlokwa go kwešiša ka moo ditlhamegotšini le maitshwaro a menang di fetogago ka gona go ikarabela go maitekelo a rena go di e laola, go swana le go šomiša dibolayadikhunkhwane phatlalatša le kgafetšakgafetša.

Bangwadi ba dinyakišišo tše ba be ba etšwa nageng ya Cameroon, moo ba dirilego disampole ka ye mengwe ya menang ye e šomišitšwego go dinyakišišo tše.