Description
This is a lay summary of the article published under the DOI: 10.1101/2020.11.28.20240267
Northern Sotho translation of DOI: 10.1101/2020.11.28.20240267
Leuba la bolwetši bja coronavirus 19 (COVID-19) le phatlaletše go rarela lefase ka go hlola malwetši le mahu a mantši kudu.
Go ba le malwetši a go se alafege ao a sepelago mmogo le COVID-19 go begilwe kgafetšakgafetša bjalo ka dintlha tše kotsi tša kakanyo ya seemo sa go se thabiše.
Mo dinyakišišong tše re nepile go lekola seabe sa malwetši a go se alafege go balwetši ba COVID-19 ka ga dipoelo le go dira dikakanyo ka dikgonagalo tša go dula sepetlele nako ye telele, maswanedi a go amogelwa go ICU goba lehu.
Balwetši ba bagolo ba makgolonne le masometharosenyane bao ba amogetšwego (June le Julae 2020) Dipetleleng tša Diyunibesithi tša Assiut le Aswan ba akareditšwe go dinyakišišo.
Bakgathatema ka moka ba hweditšwe ba na le COVID-19 go ya ka tlhahli ya Kgoro ya Maphelo ya Egepeta e le bolwetši bjo bo kgonthišitšwego goba bolwetši bjo bo ka bago gona.
Go dirilwe temogo ya RNA ya SARS-CoV-2 ke (TaqMan™ 2019-nCoV Control Kit v1 (Cat. No. A47532) ye e tšweleditšwego ke QIAGEN, Germany go Applied Biosystem 7500 Fast RT PCR System, USA.
Balwetši ba malwetši a go se alafege ba dirile 61.7% tša malwetši ka moka.
Maswao ao a tsebegago kudukudu myalgia le maswao a LRT a bjalo ka dyspnea a be a le a mantši go fetišiša go balwetši bao ba nago le malwetši a go se alafege (P < 0.05).
Balwetši ba malwetši a go se alafege ba bile le dikelo tša laporathori tše mpe le go feta.
Go amogelwa go ICU go bile godimo kudu go balwetši ba malwetši a go se alafege (35.8%).
Magareng ga malwetši a go fapafapana a go se alafege, 45.4% tša balwetši ba CVD ba amogetšwe ka ICU tša latelwa ke malwetši a DM (40.8%).
Gape, balwetši bao ba bego ba na le malwetši a go se alafege ba be ba hloka go tsenywa moya wa go hema ka metšhene ge go bapetšwa le bao ba se nago le malwetši a go se alafege (31 vs.10.7%, P<0.001).
Go hweditšwe ditiragalo ya fasana tša pholo ya bolwetši tše di bonalago go balwetši ba COVID-19 bao ba nago le malwetši a go se alafege (59% e bapetšwa le 81%, P<0.001) gomme kelo ya mahu e bile godimo kudu go batho ba malwetši a go se alafege (P<0.001).
Dikelo tša go phologa ga malwetši ao a bego a le gona a CVD le malwetši a megalatšhika di bile fasana go feta bao ba se nago bolwetši (P<0.002 le 0.001 ka go latelana).
Kamano ya malwetši a go se alafege a go amana le ditšhikapelo go akaretša malwetši a haephathenšene le a megalatšhika gammogo le diphetetšo tša COVID-19 di baka dikotsi tša godimo kudu tša mahu.
Le ge go le bjalo, malwetši a go se alafege a go swana le twetšiswikiri, bolwetši bja go amana le maswafo le bolwetši bja dipshio le ona a ka oketša bošoro bjo bo gaketšego bja COVID-19.
Dinyakišišo tše di begile gore balwetši ba COVID-19 bao ba bilego le malwetši a mangwe a bjalo ka haephathenšene, bolwetši bja swikiri, malwetši a maswafo, a dipshio le a pelo ba bile kotsing ye kgolo ya go swarwa ke malwetši a šoro, le gore balwetši ba ba be ba hloka tlhokomelo ya go ikgetha ka dipetlele.
Ka kakaretšo go boima ebile go bitša tšhelete ye ntši go alafa le go hlokomela balwetši bao ba nago le bolwetši bja go feta botee.
Malwetši a a mangwe a kotsi goba go se ipshine mmeleng le ona a bitšwa gore ke malwetši a go se alafege.
Dingaka di bega gore le bjona bolwetši bja COVID-19 bo a gakala go batho bao ba nago le malwetši a go se alafege.
Leuba la COVID-19, leo le thomilego ka 2020, le bolaile batho ba bantši lefaseng ka bophara le gona dipetlele di be di hloka mepete ya ICU go balwetši bao ba lwalago kudu.
Ka lebaka le, dingaka di be di nyakana le ditsela tša go hlaola ka pela balwetši bao ba ka hlokago go amogelwa go ICU.
Ka dinyakišišong tše, banyakišiši ba lekotše ka moo malwetši a go se alafege a tlogilego a ama balwetši ba COVID-19.
Ba lebeletše le dintlha tšeo di ka hlolago gore balwetši ba dule dipetlele nako e telele, ba amogelwe go ICU, goba ba hlokofale ka lebaka la COVID-19.
Banyakišiši ba beile leihlo batho ba bagolo ba COVID-19 bao ba amogetšwego dipetleleng tše kgolo tše 2 go la Egepeta, le go lekodišiša dipego tša bona tša maphelo go hwetša tshedimošo ya motheo, dipoelo tša diteko tša laporathori le dipoelo tša X-rei ya kgara.
Ba begile le ge e ba molwetši yo a foletšego sa ruri, o amogetšwe go ICU, goba o hlokofetše.
Banyakišiši ba bapeditše dipoelo tša balwetši ba malwetši a go se alafege le tša bao ba se nago ona.
Dinyakišišo di laeditše gore balwetši bao ba fetago seripagare ba be ba na le malwetši a go se alafege, ao a sepelago mmogo le bolwetši bja pelo le bolwetši bja swikiri.
Balwetši ba malwetši a go se alafege ba bile le dipoelo tša laporathori tše di sa kgahlišego, le gona go sa tshephiše gore ba ka fola go COVID-19.
Gape, balwetši ba malwetši a go se alafege, kudukudu malwetši a pelo goba bolwetši bja swikiri, ke bao ba bego ba ka amogelwa ka bontši go ICU ebile ba hloka thušo ya go hema.
Dipoelo di bontšhitše le gore go be go na le kgonagalo ye ntši ya gore batho ba bagolo ba ka hlokofala ka lebaka la COVID-19.
Go malwetši ka moka a go se alafege ao a go nyakišišitšwego ka ona mo, banyakišiši ba utollotše gore bolwetši bja pelo, haephathenšene le bolwetši bja swikiri e bile a šoro kudu, ebile a amantšhwa se le botšofadi.
Banyakišiši ga se ba bona kamano efe goba efe magareng ga bolwetši bja swikiri le go hlokafala ga balwetši ba COVID-19.
Dinyakišišo tša peleng di begile ka ga ditlamorago tše di ka bago gona tša malwetši a šoro, gomme dinyakišišo tše di tiišeditše gore ka nnete malwetši a mantši a go se alafege a oketša kotsi ya malwetši a COVID-19 le go ba le seabe go dipoelo tše di sa thabišego.
Banyakišiši ba bolela gore dipoelo tša dinyakišišo tše di ka ba le bosodi ka gore ke balwetši ba mmalwa fela bao ba bego ba na le malwetši a go se alafege ao a amanago le malwetši ao a sa folego a sebete, pshio, methapoliki, megalatšhika, entokheraene, le malwetši a go itlhasela ga mašole e mmele.
Ba boletše gore ba lemogile tshedimošo ye nngwe yeo e thulanago ka dipegong tša sepetlele, ditshepedišo tša kalafo le pholisi tša kamogelo nakong ya dinyakišišo, tšeo di ka bago di amile dipoelo tša bona.
Banyakišiši ba boletše gape gore dinyakišišo di phethilwe pele ga ge dipoelo tša balwetši ba bangwe di phethwa.
Banyakišiši ba šišintše gore go dirwe dinyakišišo tša ka moso tša go akaretša palo ye ntši ya balwetši, mehuta ye e fapafapanego ya malwetši a go se alafege, le dinako tše telele kudu tša dinyakišišo.
Zulu translation of DOI: DOI: 10.1101/2020.11.28.20240267
Yoruba translation of DOI: 10.1101/2020.11.28.20240267
Luganda translation of DOI: 10.1101/2020.11.28.20240267